.Htaccess Dosyası Nedir? Ve Nasıl Kullanılır?

.Htaccess diğer bir deyişle Hypertext Access, Apache web sunucularında (Linux Hosting) bulunan ve sunucunun genel ayarlarından ayrı olmak kaydıyla bazı klasör bazlı değişiklikler yapılmasını sağlayan bir yapılandırma dosyası olarak tanımlanabilir. .htaccess dosyası kullanılarak Apache sunucularının ek görevleri etkin hale getirilebilir ya da devre dışı bırakılabilir. Ayrıca .htaccess dosyasıyla temel işlemler, sunucunun yeniden başlatılması gerekmeksizin, site kaynaklı olarak gerçekleştirilebilirler.

Diğer yandan .htaccess komut dosyasına verilen bir ad olup dosya uzantısı olarak düşünülmemelidir. Herhangi bir dosyanın isminin .htaccess olarak oluşturulması mümkün değildir. Apache Web, server yazılımındayken çalışmakta ve belirli bir dizine yerleştirildiği zaman etkili olmaktadır. Ayrıca, yerleştirildiği dizinin tamamını, bu dizinin içinde yer alan tüm dosyaları ve alt dizinleri etkilemektedir. Bunun yanı sıra bir web sitesinde birden çok .htaccess dosyasının kullanılması mümkün olabilir.

.Htaccess Dosyası Nedir?

.htaccess en basit şekliyle, Apache web sunucusu tarafından kullanılan bir yapılandırma dosyası olarak tanımlanabilir. Web sitesinin kök dizinine yerleştirilen .htaccess dosyası, web sunucusunun davranışını değiştirme amacıyla kullanılır. .htaccess dosyası aynı zamanda web sitesinin güvenliğini, performansını ve erişilebilirliğini optimize etme amacıyla da kullanılabilir.

Pek çok farklı amaçla kullanılabilen .htaccess dosyasının kullanım amaçlarından bazıları şu şekilde sıralanabilir:

• Erişim Kontrolü: Belirli IP adresleri ya da IP aralıkları için erişimin engellenmesi ya da erişime izin verilmesi
• URL Yönlendirme: URL’lerin bir başka sayfaya ya da alan adına yönlendirilmesi
• Hata Sayfaları Yönetimi: Özel hata sayfaları oluşturulması ya da varsayılan hata sayfalarının değiştirilmesi
• Cache Kontrolü: Web sayfalarının önbelleğe alınması süresinin belirlenmesi
• Gzip Sıkıştırması: Web sayfalarının sıkıştırılması ve daha hızlı yükleme sağlanması

.htaccess dosyası, web sunucusu tarafından okunup uygulanmaktadır. Bununla birlikte, .htaccess dosyasının kullanımı bazı durumlarda güvenlik açısından risk oluşturabilir. Ayrıca, yanlış yapılandırılması halinde web sitesinin çalışmasını olumsuz yönde etkileyebilir. Bu yüzden, .htaccess dosyası kullanılmadan önce doğru şekilde yapılandırıldığından ve test edildiğinden emin olunmalıdır.

.Htaccess Ne İşe Yarar?

Apache web sunucusunda bulunan .htaccess dosyası, web sitesinin davranışını değiştirme amacıyla kullanılan bir yapılandırma dosyası olma özelliğine sahiptir. .htaccess dosyası, web sunucusunun konfigürasyonunu değiştirir. Bu sayede web sitesinin performansının, güvenliğinin ve erişilebilirliğinin artırılması mümkün olabilir. 

.Htaccess dosyasının kullanım amaçlarından bazıları şu şekilde sıralanabilir:

• Erişim Kontrolü: Belirli IP adresleri ya da IP aralıkları için erişimin engellenmesi ya da erişime izin verilmesi
• URL Yönlendirme: URL’lerin bir başka sayfaya ya da alan adına yönlendirilmesi
• Hata Sayfaları Yönetimi: Özel hata sayfaları oluşturulması ya da varsayılan hata sayfalarının değiştirilmesi
• Cache Kontrolü: Web sayfalarının önbelleğe alınması süresinin belirlenmesi
• Gzip Sıkıştırması: Web sayfalarının sıkıştırılması ve daha hızlı yükleme sağlanması
• Güvenlik Ayarları: Web sitesinin güvenliğinin artırılması amacıyla HTTP protokolünde kullanılan bazı özelliklerin açılıp kapatılması
• Rewrite Rules: URL’lerin yeniden yazılması ve web sitesinin arama motoru botları tarafından daha iyi indekslenmesinin sağlanması

.Htaccess dosyası web sunucusu tarafından okunup uygulanıyor olsa da, yanlış yapılandırılması halinde, web sitesinin çalışmasını olumsuz yönde etkilemesi mümkündür. Buna bağlı olarak, .htaccess dosyası doğru şekilde yapılandırılıp test edildikten sonra kullanılmalıdır.

.Htaccess Dosyası Nerede Bulunur?

.htaccess dosyası, web sitesinin kök dizinine yerleştirilmektedir. Bu, web sitesinin ana dizini ya da ana klasörü olmaktadır. Örneklendirmek gerekirse, URL’si “www.example.com” olan bir web sitesinde, .htaccess dosyası “example.com” dizininde bulunmalıdır.

.htaccess dosyası, adının başındaki nokta ile başlamakta, bu durum dosyanın gizli bir dosya olarak işaretlenmesini sağlamaktadır. Bazı dosya yöneticileri, gizli dosyaları varsayılan olarak göstermeyebilir. Bu tür durumlarda, .htaccess dosyasının görüntülenmesi için dosya yöneticisi gizli dosyaları görüntülemeye yönelik olarak ayarlanmalıdır.

Ayrıca, bazı sunucuların .htaccess dosyasını desteklememesi ya da bazı kısıtlamalar uygulaması mümkündür. Bu nedenle, .htaccess dosyası kullanılmadan önce mutlaka web sunucusunun uygunluğu kontrol edilmelidir.

.Htaccess Nasıl Çalışır?

.Htaccess dosyası, web sunucusunda bulunan bir bölüme yerleştirilmektedir. Bu işlemin yapılmasının ardından, bu bölümden bir istek yapılınca Apache web sunucusunun öncülüğünde yürütülmektedir. “/public_html” gibi herhangi bir sitenin kök bölümüne .htaccess dosyası yerleştirilmesi yaygın görülen bir durumdur. Bu sayede, tüm web sitesinin web sunucusu yapılandırılır. .Htaccess dosyalarının bir alt bölüme yerleştirilmesi yaygın görülen bir durum olmamakla birlikte bazı özel kullanımları olduğu göz önünde bulundurulmalıdır.

Başka Apache yapılandırma dosyalarında olduğu gibi .htaccess dosyaları da yukarıdan aşağı doğru okunur. Bu durum, üstteki yapılandırmanın alttakilerden önce yürütüleceğini gösterir. Doğru ve verimli bir çalışma sürecinden emin olmak için kuralların sırası konusunda dikkatli olunmalıdır.

.Htaccess bir sunucu yapılandırma dosyası olduğu için, yapılacak yazı hatası nedeniyle sunucu yanlış yapılandırılabilir. Bu durumda web sitesinin çalışmaması gibi istenmeyen durumlar yaşanabilir.

.Htaccess Dosyasının Yaygın Kullanım Alanları Nelerdir?

.Htaccess dosyasının en yaygın kullanım alanlarını aşağıda sizler için bir araya getirdik:

• Belirli URL’ler için yeniden yönlendirmeler eklenmesi
• Web sitesinin HTTP yerine HTTPS kullanmaya zorlanması
• 404 sayfaları gibi özel hata sayfaları yüklenmesi
• Domain değişikliği sonrasında yönlendirme eklenmesi
• Hotlinking’in önlenmesi
• Sunucudaki belirli dizinlerin parola ile korunması

.Htaccess dosyalarının kullanılması, sunucunun yönetilmesini sağlayan önemli bir araçtır. Ancak yanıltıcı olabileceğinden .htaccess dosyaları düzenlenmeden önce sunucuyla ilgili değişiklikler yapma konusunda gerekli yetkinliğe sahip olduğunuzdan emin olmanız gerekir.

Yukarıda sıralanan maddelerden herhangi biri denenmeden önce, .htaccess dosyaları ve tüm WordPress web sitesi, WordPress yedekleme uzantısı kullanılarak yedeklenmelidir. .Htaccess dosyanızda bazı güncellemeler yapmanız gerekiyor ancak yeterli donanıma sahip olmadığınızı düşünüyorsanız, bir web sitesi geliştiriciden yardım almanız daha doğru bir adım olacaktır.

.Htaccess Dosyası Nasıl Oluşturulur?

Apache web sunucusunda kullanılan bir yapılandırma dosyası olan .htaccess dosyası, sunucu yapılandırmasını değiştirmeyi ve belirli web sayfaları ya da dizinler için özelleştirilmiş yapılandırmalar yapılmasını sağlar. .Htaccess dosyası oluşturmak için izlenebilecek adımlar şu şekilde sıralanabilir:

• Metin Düzenleyicisi Açın: Bir metin düzenleyici ya da kod düzenleyici ile .htaccess dosyası oluşturulabilir ya da düzenlenebilir. Bu aşamada; Not Defteri (Windows), TextEdit (Mac), Sublime Text, VS Code gibi herhangi bir metin düzenleyici kullanılabilir.
• Dosya Adını Belirleyin: Yeni dosyayı oluştururken dosya adı olarak .htaccess yazılır. Dosya adının önünde bir noktayla başlamasına özen gösterilmelidir.
• İçeriği Yazın: .Htaccess dosyasının içine Apache sunucusunun belirli yapılandırma yönergeleri yazılabilir. Ayrıca; yönlendirme kuralları, erişim denetimleri ve önbellekleme ayarları gibi komutlar eklenebilir.
• Doğru Dizine Yerleştirin: .Htaccess dosyası web sitesinin kök dizinine ya da belirli bir dizine yerleştirilir. .htaccess dosyasının etkili olabilmesi için Apache sunucusunun ilgili dizininde bulunması gerekir.
• Dosya İzinlerini Kontrol Edin: .Htaccess dosyasının doğru izinlere sahip olduğundan emin olmak önemlidir. 
• Test Edin: Oluşturulan .htaccess dosyasının doğru bir şekilde çalışıp çalışmadığı test edilmelidir. Bunun için tarayıcıda bir sayfa yenilenebilir ya da ilgili URL ziyaret edilip yapılandırmanın etkisi gözlemlenebilir.

Hangi Amaçlar İçin Kullanılır?

.Htaccess dosyasını bir metin düzenleyici ya da FTP istemcisi kullanarak oluşturmak mümkündür.

1. Metin düzenleyici kullanarak .htaccess dosyası oluşturma:

• Metin düzenleyicide yeni bir dosya oluşturulur.
• Dosyaya .htaccess adı verilir. Bu aşamada dosya adının başında nokta olması gerektiği unutulmamalıdır.
• Dosya web sitesinin kök dizinine yüklenir. Bunun için genellikle FTP kullanılması tercih edilir.

2. FTP istemcisi kullanarak .htaccess dosyası oluşturma:

• FTP istemcisi açılır ve web sunucusuyla bağlantı kurulur.
• Web sitesinin kök dizinine gidilir.
• Yeni bir dosya oluşturulur ve “.htaccess” olarak adlandırılır.
• Dosya bilgisayardan web sunucusuna eklenir.

.Htaccess dosyası pek çok farklı amaç için kullanılabilir. Ayrıca dosyanın içeriği, kullanım amacına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. URL yönlendirme amacıyla kullanılacak olan .htaccess dosyalarında bir RewriteRule belirlenmesi gerekir. Aynı şekilde, .htaccess dosyasının erişim kontrolü ya da cache kontrolü için kullanılmak istendiği durumlarda, dosyada ilgili direktiflerin belirtilmesi ihtiyacı doğabilir. Dosya içeriğiyle ilgili daha fazla bilgi edinilmek istendiği durumlarda, Apache web sunucu belgeleri ya da ilgili kaynaklar incelenebilir.

.Htaccess Dosyası ile Neler Yapılabilir?

Apache web sunucuları için kullanılan bir konfigürasyon dosyası olan .htaccess dosyası pek çok farklı amaçla kullanılabilir. URL yönlendirmeleri, erişim kontrolü, cache kontrolü, SSL yapılandırması ve daha pek çok farklı unsur .htaccess dosyasının kullanım amaçları arasında sıralanabilir.

Birden Fazla .Htaccess Dosyasını Kullanma

Birden fazla .htaccess dosyası kullanılarak sunucudaki dizinlere farklı ayarlar uygulanması mümkün olabilir. Genel olarak düz metin dosyasını oluşturup yüklemek ve sunucudaki bir dizinde .htaccess dosyası oluşturmak söz konusu olabilir. Dikkat edilmesi gereken nokta ise sunucudaki .htaccess dosyası sayısının minimize edilmesidir. Çünkü çok fazla yapılandırma olduğunda sunucu hızının düşmesi gibi sorunlar ortaya çıkabilir.

Sunucu herhangi bir dizinde .htaccess gördüğü durumlarda, bütün ana dizinlerde de .htaccess dosyası aramaya başlar. Buna bağlı olarak sunucunun kaynak kullanımı artar. Dosya yolunda en yukarıda bulunan .htaccess dosyaları her zaman için daha önceliklidir.

.Htaccess Dosyası Düzenleme

.Htaccess dosyasının düzenlenmesi gereken durumlarda, dosya FTP istemcisi kullanılarak ya da cPanel gibi barındırıcının dosya erişim sistemiyle indirilmelidir. Web sitesinin .htaccess dosyasının önemli ayarları içinde barındırması söz konusu olabilir. .Htaccess dosyasının mevcut ayarları yeni koda eklenebileceği gibi mevcut .htaccess dosyasının boş olduğundan ya da silinmesinin uygun olduğundan emin olunması ve daha sonra silinmesi noktalarında dikkatli olunmalıdır.

.Htaccess ile Özel Bir 404 Hata Sayfası Oluşturma

404 sayfası, web sitesinde yer almayan sayfalar için görüntülenen bir hata sayfası olma özelliğine sahiptir. 404 sayfasının yerine sayfa bulunamadı yazısı yazmakta, ancak, web siteleri ziyaretçilerine daha iyi bir deneyim sunabilmek için özelleştirilmiş 404 hata sayfaları sunabilmektedir. 

Hata sayfaları, her tür web sitesinin önemli bir parçasıdır. Web sitesi ziyaretçileri bazı durumlarda hata sayfalarıyla karşı karşıya kalabilirler. Özel hata sayfaları kullanmak, herhangi bir hata sayfasının kullanıcılar nezdinde olumlu sonuçlar bırakmasına yardımcı olabilir.

Hata sayfaları ayarlanmadan hemen önce hata sayfaları oluşturulmalıdır. Bunu bir site oluşturucu kullanarak ya da bir başka yöntemle sayfa elle kodlanarak istenen şekilde yapılabilir. Hata sayfası oluşumu tamamlanınca, sunucuya ulaşabilmek için dosya kaydedilmelidir.

Web Sitesinin Belirli Bir Alanının Şifre ile Korunması

Hemen hemen tüm web sitelerinde özel ya da yönetici alan bulunmakta olup yönetici alanı ya da özel alan şifreyle koruma altına alınabilir. Söz konusu şifre koruması .htaccess dosyasında özel olarak ayarlanmıştır.

URL Yeniden Yazma (Rewriting)

Web sitesinin URL adresi .htaccess ile yeniden yazılabilir. URL’nin kalıcı olarak yönlendirilmesi için 410 ve 301 yönlendirmeleri kullanılarak web sayfasının diğerine kalıcı olarak yönlendirilmesi sağlanabilir.

İlginizi çekebilecek SEO araçlarımız:

• HTACCESS Generator
• Block IP Address
• Domain to Domain 301 Redirect
• Dosya Uzantısı Yönlendirme Kaldırma
• HTACCESS ile Hata Sayfası Oluşturma
• HTTPS to HTTP Redirect
• Non-Slash to Slash Redirect
• Non-WWW to WWW Redirect
• WWW to Non-WWW Redirect